Bu tema, Dünya Ruh Sağlığı Federasyonu tarafından, dünyada hala yoksulluk içinde yaşayan insan sayısının çok yüksek olması ve yaşanan bu eşitsizliğin ruh sağlığına ve ruh sağlığı hizmetlerine erişimdeki rolüne dikkat çekmek için belirlenmiştir.
İnsan, ruhsal ve bedensel varlığı ile bir bütündür. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) sağlığı, “ruhsal, bedensel ve sosyal olarak tam bir iyilik hali” olarak tanımlamaktadır.
Yapılan çeşitli araştırmalar ruhsal bozuklukların görülme sıklığının oldukça yüksek olduğunu, dünyada her dört kişiden birinin hayatlarının bir döneminde ruh sağlığı sorunu yaşadığını göstermiştir. Ancak bu kadar yoğun yaşanan ruhsal hastalığı olan bireylerin sadece üçte biri sağlık hizmetlerinden faydalanabilmektedir. Yani ruhsal sorunu olan bireylerin 2/3’ü tedavi görmemiş veya tedaviye erişememiştir.
Yine DSÖ tarafından yapılan bir çalışmada yeti yitimine neden olan on hastalıktan beşinin ruhsal bozukluklar (Depresyon, Şizofreni, Manik-Depresif Bozukluk, Alkol Kötüye Kullanımı, Obsesif-Kompulsif Bozukluk) olduğu bildirilmiştir.
Dolayısı ile ruhsal hastalıkların hem çok sık görünmesi; ancak bununla ters oranlı bir şekilde tedaviye erişimin sınırlı olması; tedavi edilmeyen ruhsal hastalıkların ciddi yeti yitimine neden olması; bu sorunların tüm toplum için sosyal ve ekonomik yük getirmesine de neden olmaktadır. Ruhsal hastalıklar nedeniyle yaşanan damgalanma, ayrımcılık, işsizlik ve genel sağlık hizmetinden yeterli yararlanamamak da ruh sağlığı alanında yaşanan diğer önemli sorunlardandır.
Ruh sağlığı sorunu olan kişilerin yaşadıkları damgalama ve ayrımcılık, sadece o kişinin beden ve ruh sağlığını etkilemekle kalmaz; onların eğitim olanaklarını, mevcut ve gelecekteki kazançlarını, iş beklentilerini, ailelerini ve sevdiklerini de etkiler. Bu durumun böyle devam etmemesi için bu eşitsizliklerin ele alınması gerekmektedir. Bu eşitsizlikleri gidermek ve bu bireylerin de yaşamın her alanına tam olarak katılabilmelerini sağlamak için hepimizin üstleneceği mutlaka bir görev vardır.
COVID-19 pandemisi, eşitsizliğin sağlık sonuçları üzerindeki etkilerini daha da belirginleştirmiştir. Pandemi, her yaştan insanı birçok yönden etkilemiş ve COVİD19 enfeksiyonu nedeniyle hayatını kaybedenlerin hayatta kalan aile üyelerinin yaşadığı yas, COVİD19 hastalığına yakalanma korkusu, izolasyon korkusu, yoğun bakım, entübe edilme korkusu, hastalığı bulaştırma kaygısı, hastalık sonrası süreçler ile ilgili endişe ve kaygıların artması; yaşanan işsizliğin getirdiği ekonomik sorunlar; izolasyonun getirdiği yalnızlık duygusunun artması Depresyon ve Anksiyete Bozuklukları gibi birçok ruhsal hastalığın görülme sıklığını arttırmış; öte yandan izolasyon nedeniyle sağlık hizmetlerine erişim sorunu nedeniyle kronik seyirli şizofreni Bipolar Bozukluk gibi ağır ruhsal hastalığı olan bireylerin tedavi düzenlerini ve kontrollerini aksatması sonucunda hastalık ataklarının nüks etmesine veya daha şiddetli seyretmesine ve hastane yatış oranlarının artmasına neden olmuştur. COVİD19 pandemisinin aşıların çıkmasına rağmen hala son bulmamış olması ve bu sürenin belirsiz olması; insanlar üzerindeki mevcut belirsizlik duygusunun pekişmesine neden olmuş;; bu da ruhsal sorunların artarak devam etmesine yol açmıştır.
2021 Dünya Ruh Sağlığı Günü “Eşitsizliklerin Olduğu Bir Dünyada Ruh Sağlığı” temasıyla, yerel ve ulusal olarak ruh sağlığında eşitsizlikleri sürmesine neden olan konulara odaklanılması ve bu nedenlerle mücadele edilebilmesini amaçlanmaktadır.
Bolu yerel’inde COVİD 19 Pandemisi süresince ruh sağlığı hizmetlerine erişimi kolaylaştırmak üzere il çapında Sağlık Müdürlüğü’ne bağlı psikososyal telefon iletişim hatları oluşturulmuştur. Yine Bolu Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Hastanesi’ne bağlı psikologların mesai saatleri içinde yanıtladığı 0 374 275 11 44 no’lu psikososyal destek hattı ve psikiyatristlerin yazılı yanıt verdiği 0 534 616 79 87 Watsapp hattı hizmete sunulmuştur… Bolu ilinde yaşayan Şizofreni ve Bipolar Bozukluk gibi ciddi ruhsal hastalığı olan bireylerin Toplum Ruh Sağlığı Hizmetlerine erişimlerini kolaylaştırma amaçlı var olan bölgesel gezici ruh sağlığı ekiplerine ait telefon iletişim hatları da pandemi döneminde evden çıkamayan hizmet kullanıcılarının erişimi için açık olmaya devam etmiş; böylece hizmete erişimin devamlılığı sağlanmıştır.
Ruh Sağlığı Hizmetlerinin toplumun her tarafına eşit ve yaygın dağılımını sağlamak adına Bolu İl Sağlık Müdürlüğü organizasyonu ile düzenli aralıklarla Toplum Ruh Sağlığı Merkezi Koordinasyon Toplantısı yapılmakta; burada ciddi ruhsal sorunu olan bireylerin ihtiyaçlarına yönelik konular ilgili kuruma iletilerek; kurumlararası işbirliği ile çözüm üretilmeye çalışılmaktadır.
En önemli ruhsal sorunların başında gelen Bağımlılıkla mücadele konusunda da düzenli aralıklarla Bolu Valiliği Başkanlığında, Bolu İl Sağlık Mdürlüğü’nün organizasyonunda kurumlararası Bağımlılıkla Mücadele Koordinasyon toplantısı yapılmakta; bu toplantılarda da ruh sağlığı uzmanları tarafından ilgili kurum ve kuruluşlara bilgilendirme yapılmakta; sorunların çözümü için kurumlararası işbirliği yapılmaktadır.
10 Ekim Dünya Ruh Sağlığı Gününü kutladığımız bu Ekim ayı içinde de halen toplumun en kolay sağlık hizmetlerine erişim sağladığı aile hekimlerine yönelik intihar farkındalık eğitimleri ve Toplum Ruh Merkezlerinin işleyişine yönelik bilinçlendirme eğitimleri Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanlarımız tarafından verilmeye devam edilmektedir.
“RUH SAĞLIĞI OLMADAN SAĞLIK DA OLAMAZ”… Birliktelik hareketine siz de ortak olun, herkes için daha iyi bir yaşamın savunucusu olun. Ruh Sağlığımızın öneminin farkında olalım; Ruh Sağlığı Günümüz kutlu olsun…
Doç. Dr Hülya Ensari
Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı
Bolu İzzet Baysal Ruh sağlığı ve Hastalıkları Hastanesi